สัมภาษณ์ รองศาสาตราจารย์ ดร.ปกรณ์ ปรียากร ผู้อำนวยการสถาบันมาตรฐานฮาลาลแห่งประเทศไทย
อิรฟัน : อัสลามมูอาลัยกุมครับอาจารย์
รศ.ดร.ปกรณ์ : วาอาลัยกุมสลามครับ
อิรฟัน : มาเริ่มกันที่ คำถามแรกเลยนะครับ…อาจารย์ครับในฐานะที่อาจารย์ ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการสถาบันมาตรฐานฮาลาลแห่งประเทศไทย ทำไมทุกสิ่งทุกอย่างต้องมีมาตรฐาน อะไรคือความสำคัญของมาตรฐาน แล้วในส่วนของมาตรฐานฮาลาลกับมาตรฐานทั่วไปมีความแตกต่างกันอย่างไรครับ?
รศ.ดร.ปกรณ์ :
วัตถุประสงค์หลักของมาตรฐาน ได้แก่ การช่วยส่งเสริมการแลกเปลี่ยนข้อมูลระหว่างผู้ผลิตกับผู้บริโภค เมื่อผู้ผลิตอาหารหรือผลิตภัณฑ์ได้รับการรับรองมาตรฐาน มาตรฐานดังกล่าวจะเป็นหลักฐานสำคัญอย่างเป็นรูปธรรม ในการให้ข้อมูลว่าผลิตภัณฑ์นั้นๆ ผลิตตามกระบวนการที่ตรงกับความต้องการของผู้บริโภค ทั้งในด้านคุณภาพและความ ปลอดภัย “ฮาลาล” เป็นข้อกำหนดในศาสนบัญญัติอิสลาม มีความหมายเชิงประยุกต์ว่า “อนุมัติให้บริโภคผลิตภัณฑ์ที่ถูกสุขลักษณะ สะอาด ปลอดภัย เป็นประโยชน์ต่อคุณภาพชีวิต และเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม” หลักการนี้คณะกรรมาธิการ CODEX ในสังกัดองค์การอาหารและเกษตรร่วมกับองค์การอนามัยโลก ได้อนุมัติให้ใช้ “หลักการฮาลาล” มากำหนดเป็นมาตรฐานเฉพาะ สำหรับการผลิตผลิตภัณฑ์อาหารรวมทั้งบริการที่เกี่ยวเนื่องตลอดห่วงโซ่อาหาร (หรือที่เรียกขานกันง่ายว่า “จากเรือกสวนไร่นาจนถึงโต๊ะอาหาร -From farm to table-”)
อิรฟัน : เมื่อเปรียบเทียบมาตรฐานอาหารฮาลาลในประเทศไทยกับมาตรฐานฮาลาลในระดับสากลที่มีการใช้อยู่ในหลายประเทศภายใต้ SMIIC มีความแตกต่างและมีความสำคัญอย่างไร และในอนาคตจะมีมาตรฐานที่ใช้ในอุตสาหกรรมใดบ้าง?
รศ.ดร.ปกรณ์:
จากการที่คณะรัฐมนตรีมีมติจัดตั้งสถาบันมาตรฐานฮาลาลแห่งประเทศไทย เมื่อปี พ.ศ.2545 เป็นองค์กรในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย รวมทั้งการจัดตั้งศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในปี พ.ศ.2546 ก่อให้เกิดการพัฒนาวิทยาศาสตร์ฮาลาล ห้องปฏิบัติการวิทยาศาสตร์ฮาลาล เป็นผลให้มีการสานโยงความรู้และพลังปัญญา ระหว่างนำความรู้ด้านอิสลามและการตรวจพิสูจน์วัตถุดิบและสารปรุงอันเป็นข้อสงสัย จึงมีการเรียกขานอันเป็นที่รู้จักกันโดยทั่วไปว่า “ศาสนารับรอง วิทยาศาสตร์รองรับ” เป็นสัญลักษณ์ของฮาลาลประเทศไทย
หลักการนี้มีผลต่อการพัฒนามาตรฐานอาหารฮาลาลของไทย อันเป็นมาตรฐานฮาลาลฉบับแรก ที่ประกาศใช้เป็นมาตรฐานแห่งชาติโดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เมื่อปี พ.ศ.2550 ปัจจุบันความเข้าใจและการยอมรับในการปฏิบัติที่ถูกต้องของผู้ประกอบการไทย ตามข้อกำหนดทั่วไปและแนวทางการดำเนินการที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาผลิตภัณฑ์อาหารตลอดห่วงโซ่คุณค่าและห่วงโซ่อุปทาน มีการปรับปรุงและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง อันเป็นผลให้ผลิตภัณฑ์ฮาลาลของไทย เป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวางในประชาคมระหว่างประเทศ
ในส่วนขององค์การมาตรฐานขององค์การความร่วมมือประเทศอิสลาม (OIC) ที่ใช้ชื่อในภาษาอังกฤษว่า “The Standards and Metrology Institute for Islamic Countries (SMIIC) อันเป็นที่รู้จักกันว่า OIC/SMIIC เป็นองค์กรด้านมาตรฐานและมาตรวิทยาของโลกอิสลาม เป็นที่ยอมรับเทียบเท่ากับโคเด็กซ์และ ISO ดังนั้นการเข้าเป็นรัฐสมาชิกประเภทผู้สังเกตุการณ์ ได้เข้าไปมีส่วนร่วมในการพัฒนามาตรฐานต่าง ๆ ได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างกัน ในความคล้ายคลึงและความแตกต่าง ทั้งในส่วนที่ประเทศไทยเป็นผู้ส่งออกผลิตภัณฑ์ฮาลาลระดับต้น ๆ ของโลก มีความแข็งแกร่งในการตรวจรับรอง การปฏิบัติการทางนิติวิทยาศาสตร์ฮาลาล โดย OIC/SMIIC เป็นองค์กรกลางที่ถือเป็นตัวแทนของผู้บริโภคในโลกอิสลาม จึงเกิดการจัดการความรู้ระหว่างกัน แต่การประกาศใช้มาตรฐานของไทย จะต้องคำนึงถึงกฎหมาย กฎเกณฑ์ แนวทางการปฏิบัติ ที่เหมาะสมกับบริบทไทย
อิรฟัน : ในยุคที่เกิดสถานการณ์ระบาดของ Covid-19 ตั้งแต่ปีที่แล้วจนปัจจุบัน 2564 นี้ ส่งผลกระทบต่อหลายกลุ่มธุรกิจ โดยเฉพาะกลุ่มธุรกิจการท่องเที่ยวและบริการฮาลาล อาจารย์คิดว่าอะไรคือทางออกที่จะทำให้กลุ่มผู้ประกอบการสามารถเดินหน้าต่อไปได้ครับ?
รศ.ดร.ปกรณ์:
เป็นคำถามที่สำคัญมากครับ เพราะการท่องเที่ยวเป็นอุตสาหกรรมบริการ ที่นำรายได้เข้าประเทศเป็นอันดับที่สามรองจากภาคการผลิตด้านการเกษตรและอุตสาหกรรม ประเทศไทยถือเป็นจุดหมายที่นักท่องเที่ยวมุสลิมเลือกเป็นอันดับต้นของโลกสำหรับการท่องเที่ยวนอกกลุ่มประเทศโลกอิสลาม รัฐบาลไทยจึงให้ความสำคัญกับกลุ่มผู้รับบริการกลุ่มนี้มาก เพราะเป็นนักท่องเที่ยวคุณภาพสูงทั้งเกณฑ์ด้านเวลาและการใช้จ่าย รวมทั้งเป็นกลุ่มนักท่องเที่ยวที่เชื่อมโยงกับการรักษาพยาบาล การฟื้นฟูสุขภาพ กับการท่องเที่ยวเชิงนิเวศและวัฒนธรรม จึงได้กำหนดนโยบายสำคัญในเรื่องนี้ตั้งแต่ปีพ.ศ. 2560 ตั้งเข็มมุ่งให้ประเทศไทยเป็นจุดหมายปลายทางที่เป็นมิตรกับนักท่องเที่ยวมุสลิม (Thailand as a Muslim Friendly Destination) ดังนั้น ในปีพ.ศ. 2561สถาบันมาตรฐานฮาลาลแห่งประเทศไทยจึงเริ่มต้นการพัฒนามาตรฐานด้านนี้ โดยใช้ชื่อว่ามาตรฐานฮาลาลเพื่อการบริการการท่องเที่ยวที่เป็นมิตรกับนักท่องเที่ยวมุสลิม และเมื่อรัฐบาลมีมาตรการในการรับมือกับสถานการณ์โควิด 19 จึงได้มีการปรับปรุงมาตรฐานฉบับนี้ ในส่วนของการวางข้อกำหนดใหม่เพิ่มขึ้น สำหรับส่วนของโรงแรมและที่พัก สถานที่ท่องเที่ยว และสมรรถนะของมัคคุเทศก์ โดยคาดว่าจะประกาศใช้มาตรฐานนี้ในปี 2564
อิรฟัน : ในช่วงสถานการณ์ปัจจุบันนี้ อาจารย์อยากฝากอะไรถึงคุณผู้อ่านทุกท่านบ้างครับ เชิญครับ?
รศ.ดร.ปกรณ์:
สำหรับผู้ประกอบการที่เป็นผู้ผลิตผลิตภัณฑ์และบริการฮาลาล ผู้ตรวจรับรอง ผู้ตรวจสอบ ที่ปรึกษาฮาลาล พนักงานที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการผลิต ผู้ทำการเชือดสัตว์ การขนส่ง การจัดจำหน่าย รวมทั้งผู้บริโภค ตลอดจนเจ้าหน้าที่ของรัฐที่เกี่ยวข้อง ขอให้มีความมั่นใจว่าการพัฒนามาตรฐานฮาลาลของประเทศไทยที่ดำเนินการร่วมกันโดยสำนักงานคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย สถาบันมาตรฐานฮาลาลแห่งประเทศไทย ศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ร่วมกับองค์การภาครัฐและภาคเอกชนที่เกี่ยวข้อง ผนวกกับความร่วมมือที่ได้รับจาก OIC/SMIIC ในฐานะองค์กรมาตรฐานที่ถือเป็นตัวแทนของประชาคมโลกอิสลาม อันเป็นกลุ่มประเทศผู้นำเข้าและจัดจำหน่ายของไทยให้แก่ผู้บริโภคปลายทางรายใหญ่ที่สุด ดังนั้น มาตรฐานฮาลาลของไทยจึงเป็นมาตรฐานที่ได้รับการยอมรับในระดับสูงจากประชาคมโลก
ขอเรียนในท้ายที่สุดว่า ประเทศไทยของเราได้รับเกียรติอย่างสูงยิ่ง จากประเทศคู่ค้าและประเทศผู้บริโภคว่าเป็นประเทศที่มีความสามารถด้านการผลิตและการตรวจรับรองฮาลาลที่สร้างคุณค่าของฮาลาลอย่างละเอียดและสมบูรณ์ยิ่ง สมกับที่มีเครื่องหมายรับรองฮาลาล เป็นลักษณะรูปทรงสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน ที่ใช้คำในภาษาอังกฤษว่า Diamond shape จึงมีการวิเคราะห์ว่าผลิตภัณฑ์ฮาลาลประเทศไทยได้รับการเจียรนัยจากช่างมืออาชีพ ด้วยเหตุนี้เอง ในเชิงของความเข้มแข็งของยี่ห้อ (Branding) ของผลิตภัณฑ์ฮาลาลไทย ดังนั้น เมื่อวิเคราะห์จากสถานะของแบรนด์ จึงขนานนามผลิตภัณฑ์และบริการฮาลาลของไทย คือ THAILAND DIAMOD HALAL หรือ “ฮาลาลประเทศไทยแข็งแกร่งและมีคุณค่าระดับเพชรนั่นเอง
